Projekat „POMOĆ“ – Doprinos pristupu izbjeglica i raseljenih lica pravima i mogućnostima zapošljavanja“ u Crnoj Gori ostvario je planirani cilj i očekivane rezultate, čime je doprinio održivosti Regionalnog stambenog programa (RHP) u Crnoj Gori.
To je zaključak učesnika zoom konferencije „Održivost Regionalnog programa stambenog zbrinjavanja izbjeglica i interno raseljenih lica – Doprinos CARE projekta: postignuća i izazovi – iskustvo Crne Gore“, koja je održana 28. oktobra 2020. godine u organizaciji Igmanske inicijative koja i realizuje projekat.
Na konferenciji su pored predstavnika Igmanske inicijative učestvovali predstavnici Ministarstva rada i socijalnog staranja Crne Gore, Delegacije EU u Crnoj Gori, UNHCR, nevladinog sektora i krajnjih korisnika projekta.
Na konferenciji je poručeno da je projekat ostvario planirane aktivnosti, mada u neznatno smanjenom obimu u odnosu na originalni projekat.
Prema izjavi predstavnice Ministarstva rada i socijalnog staranja, krajnji korisnici će ubrzo dobiti montažne kuće na korišćenje, s obzirom da da su riješena pravna pitanja koja su kočila realizaciju izgradnje kuća.
Na konferenciji je istaknuto da je projektom ekonomski osnaženo 10 krajnjih korisnika, te da je potrebno nastaviti sa njihovim monitoringom i nakon isteka projekta kako bi se ustanovio uticaj napravljen u dijelu kvaliteta života korisnika, ali i dalje podržali ranjivi korisnici.
Takođe je naglašena potreba da se ustale prakse periodičnog prikupljanja podataka o socio-ekonomskom statusu izbjeglica kao i o problemima s kojima se susreću.
Prema mišljenju učesnika Foruma, potebno je povećati stratešku podršku pitanjima i problemima korisnika RHP na nivou vlade, zakonodavne vlasti i opštinskih vlasti u cilju poboljšanja njihovog položaja.
S tim u vezi, istaknuta je potreba snažnije i efikasnije horizontalne koordinacija unutar državnog sistema vlasti i upravljanja (na nivou ministarstava i pratećih struktura ) kako bi se efikasnije i vremenski sinhronizovano rješavali problemi najranjivijih grupa izbjeglica, raseljenih lica i povratnika.
Učesnici Foruma su naglasili da je u Crnoj Gori još uvijek evidentan težak položoj izvjesnog broja izbjeglica, povratnika i raseljenih, posebno onih lociranih na sjeveru zemlje, uglavnom u seoskim područjima.
Posebno je skrenuta pažnju na Berane i veliki broj porodica bez pravnog statusa.
Identifikuju se i veliki problemi unutar romske popoulacije, čiji problemi su višeslojni (neregulisan pravni status, stambeni, ekonomski, socijalni, zdravstveni, obrazovni položaj…) i zahtijevaju mnogo intenzivniji angažman zajednice.
Govoreći o aspektima održivosti RHP programa u Crnoj Gori i doprinosu “POMOĆ” projekta, istaknuto je da još uvijek postoje brojni izazovi sa kojima se RHP suočava.
Učesnici konferencije se slažu da je potrebna snažna i puna koordinacija nosilaca RHP aktivnosti sa drugom pratećim programima i projektima koji teže da podupru punu integraciju izbjeglica, povratnika i raseljenih lica u lokalnu sredinu.
Istaknuto je da je veliki probem obezbijediti stambeno rješenje – izgraditi kuće i stanove i u njih useliti porodice, ali još je veći izazov puna integracija ljudi – njihov povoljniji ekonomski i socijalni status.
U kontekstu održivosti RHP, posebno je istaknuta potreba da se u Crnoj Gori razriješi pitanje održavanja objekata socijalnog stanovanja – zakonodavni okvir, s obzirom da postojeća regulativa obavezuje stanare/korisnike da adekvatno održavaju stambene jedinice, mada većina porodica to nije u stanju, primarno zbog vrlo nepovoljnog socio-ekonomskog statusa.
Pohvaljena je praksa projekta “POMOĆ” u Crnoj Gori da koristi iskustva svih relevantnih aktera, uključujući druge orgnizacije civilnog društva koje duži niz godina godina rade na pitanjama od značaja za izbjeglica i raseljena lica.
Prema izjavama učesnika foruma iz državnih institucija, projekat “POMOĆ” je “otvorio mnoga nova pitanja i aspekte od značaja za dugoročno i održivo rješenje položaja izbjeglica i raseljenih lica kojih odgovorni akteri nisu bili svesni u punoj mjeri.
Istovremeno istaknuta je veoma dobra saradnja između predstavnika “POMOĆ” projektnog tima i Ministarstva rada i socijalnog staranja – vodećeg državnog tijela zaduženog za RHP program u Crnoj Gori, kao i sa relevantnim međunarodnim organizacijama i loklanom vlašću. Takva saradnja ciivilnog i javnog sektora je prepoznata kao dobra praksa koju treba nastaviti i intenzivirati.
Učesnici foruma su se složili da potreba za intervencijama poput projekta “POMOĆ” postoji i dalje, da su postojeće naučene lekcije brojne i korisne i treba da budu pretočene u nove slične projekte i podržane od strane EU.